بسم الله الرحمن الرحیم

ادامه تفسیر  «بسم الله الرحمن الرحیم»

اسم (بسم الله) از سمت گرفته اند و سمت داغ، یعنی گوینده بسم الله دارنده آن رقم و نشان کرده آن داغ است. حضرت رضا علیه السلام فرمود:

وقتی بنده بسم الله می گوید یعنی خداوندا داغ دارم و بدان شادم، اما از بود خود بفریادم.  کریما بود مرا از پیش من برگیر که بود تو راست کند همه کارم.  خدایا بود تو چراغ معرفت بیفروخت پس روشنی دل من افزونی است، گواهی تو ترجمانی من کرد پس نداء من افزونی است، نزدیکی تو چراغ وجد من بیفروخت پس همت من افزونی است.  اراده تو کار من بساخت پس چه من افزونی است، خداوندا، از بود خود چه دیدم؟ گر بلا و عنا،  و از بود تو چه رسیدم؟ همه عطا و وفا!

آغاز کتاب خدا بر نام الله و رحمن و رحیم ازان جهت است که همه معانی در آن سه نام جمع است و آن معانی سه قسم است:

قسمی جلال و هیبت و آن در نام الله است، قسمی نعمت و تربیت و آن در نام رحمن است، قسمی رحمت و مغفرت و آن در نام رحیم است.

معنی دیگر آنست که در آن زمان که خداوند پیغمبر را به خلق فرستاد مردم یه گروه بودند: بت پرستان، جهودان، ترسایان، گروه نخست نام آفریننده را الله می دانستند و این نام در میان آنان مشهور بود، گروه دوم نام او را رحمن می دانستند و در تورات مذکور.   گروه سوم نام او را رحیم می دانستند و نزد آنان در انجیل معروف است.   اینکه آغاز به نام الله و بعد رحمن و سپس  رحیم شده. جهت آنست که سرآغاز همه، آفرینش است و بعد قدرت و پرورش و سپس رحمت و آمرزش. یعنی که به قدرت بیافریدم و به نعمت بپروریدم و به رحمت بیامرزیدم!

پیر طریفت گفت: خداوندا نام تو ما را جواز. مهر تو ما را جهاز، شناخت تو ما را امان. و لطف تو ما را عیان. خداوندا، ضعیفانرا پناهی. قاصدان را بر سر راهی و مومنانرا گواهی، چه عزیز است آن کس را که تو خواهی؟!

تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید(اثر خواجه عبدالله انصاری) ص 2