بسم الله الرحمن الرحیم

تفسیر « الحمدلله » :

ستایش خدای مهربان. کردگار روزی رسان، یکتا در نام و نشان. خداوندی که ناجسته یابند ، نادریافته شناسند و نادیده دوست دارند. قادر بی احتیال، قیّــوم بی گشتنِ حال.  در ملک ایمن از زوال، در ذات و صفات متعال، لم یزل و لایزال، موصوف به وصف جلال. عزت قرآن به عجز بندگان گواهی داد و به کمال جلال و تقدس از ایشان نیابت کرد و خود را ثنا گفت و ستایش خود را به آنان بیاموخت و به آن دستور داد وگرنه یارای چه کسی باشد که بچگونگی ستایش او پی برد!   ای سزاوار ثناء خویش و ای شکر کننده عطای خویش، بنده به ذات خود از خدمت تو عاجز و به عقل خود از شناخت منّت تو عاجز و به توان خود از سزای تو عاجز. کریما گرفتار آن دردم که تو درمان آنی، بنده آن ثنایم که تو سزای آنی، من در تو چه دانم که تو خود دانی، تو آنی که تو خود گفتی. بدان که حمد یا بر دیدار نعمت است یا بر دیدار منعم ، آنچه بر دیدار نعمت است:

طاعت وی به کار بردن و شکر او را بر میان بستن، تا امروز در نعمت بیفزاید و فردا ببهشت رساند. و آنچه که بر دیدار منعم است:  زبان حال جوان مردی است که او را شراب شوق دادند و با شرم او را با صاحب نعمت هم دیدار کردند تا از خود فانی شد، ذکر حق شنید، چراغ آشنایی دید، اجابت لطف شنید، توقع دوستی دید و بدوستی لم یزل رسید.  این جوان مرد نخست نشانی یافت بی دل شد، پس بار یافت همه دل شد؛ پس دوست دید، بر سر دل شد! 

پیر  طریقت گفت: دو گیتی در سر دوستی شد، و دوستی در سر دوست، اکنون نمی توانم گفت که او است!

چشمی دارم همـــه پــــر از صورت دوســت

با دیده مرا خوش است تا دوست در اوست

از دیده و دوســــت فرق کردن نه نکواســـت

یا او اســـت بجای دیده یا دیده خود اوسـت!

تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید(خواجه عبدالله انصاری) ، ص 2